"ต่าน-เข้า" คืออะไร คำว่า ต่าน-เข้า นั้นเป็นภาษาหรือคำสั่งที่ใช้สื่อสารกับสัตว์ตัวโต สีดำ และมีเขา... ใช่ครับ ควายนั่นแหละ...
หลายคนคงเคยรู้จักกับคำว่า "ยอ" ที่เป็นคำสั่งให้วัวหรือควายหยุดเดิน (แถวบ้านผมจะออกเสียงเป็นหยอดแทน) ขณะที่ยอ หรือหยอด เป็นคำสั่งให้หยุดเดิน ต่าน-เข้า ก็คือคำสั่งให้ควายเดินเบียดซ้าย หรือขวา หากแต่ไม่ได้ใช้ในเวลาไล่ต้อนตามปรกติทั่วไป แต่จะใช้ในเวลาทำงานมากกว่า ไถนานั่นแหละครับ
การไถนาในสมัยก่อนนั้นจะใช้แรงงานควายเป็นหลัก แต่ทางภาคตะวันออกบ้านผมจะผิดกับทางภาคอีสานที่ใช้ควายเดี่ยว หรือใช้ควายตัวเดียวในการลากไถ บ้านผมจะใช้ควายคู่ หรือใช้ควายสองตัวในการลากไถ... และในการใช้ควายคู่ เราก็ต้องมีคำสั่ง ต่าน-เข้า ให้ควายเดินชิดซ้ายหรือขวา เพื่อที่จะลากไถได้ตรง และเลี้ยวได้ถูกจังหวะ
โดยคำว่าต่านจะเป็นคำสั่งให้ควายตัวที่อยู่ซ้ายเบียดเข้าขวา และเช่นกัน คำว่าเข้าก็คือคำสั่งบอกให้ควายที่อยู่ขวาเบียดเข้าซ้าย หรือชิดในหน่อยนั่นแหละ และหากต้องการที่จะเลี้ยวซ้ายก็จะดึงเชือกควายตัวที่อยู่ซ้ายให้เดินช้าลง พร้อมกับร้อง เข้า เข้า บอกตัวที่อยู่ขวาให้ชิดซ้ายไปด้วย...
ในสมัยก่อนจะมีคำถามซึ่งถามกันว่า... "อะไรเอ่ย คนดีอยู่หน้า คนบ้าตามหลัง"
คำตอบก็คือ "คนไถนา" เพราะในขณะที่ควายสองตัวพากันลากไถดุ่ยๆ ไม่โวยวายสักแอะ แต่คนที่อยู่หลังกลับเอะอะมะเทิ่งต่านๆ เข้าๆ อยู่คนเดียว...
ผมยังจำได้เมื่อครั้งเป็นเด็ก เวลาที่เห็นผู้ใหญ่ไถนา ก็ได้แต่คิดว่ามันจะเป็นอาชีพของเราเมื่อเติบโตขึ้น สักวันเราจะได้จับหางไถ ได้ร้องต่านๆ เข้าๆ สั่งให้ควายทำงานบ้าง... เวลาเห็นเพื่อนที่ไถนาเป็นก่อน ก็ได้แต่แอบอิจฉาอยู่ในใจว่าเราไม่เก่งเหมือนเขา และได้แต่พยายามหัดจับหางไถไล่ควาย จนในที่สุดก็สามารถที่จะไถนาได้เหมือนเพื่อนๆ สมใจ... แต่ก็ได้รับรู้ว่า ที่เรามุมานะหัดคราดไถมาทั้งหมดนั้น เพียงเพื่อจะได้เก็บมันไว้ในความทรงจำแต่เท่านั้น เพราะเมื่อผมเติบโตขึ้น ที่นี่ก็ไม่มีควาย ทุ่งนาก็ค่อยๆ เลือนหาย กลายเป็นสวนยาง ปาล์ม หรือสวนผลไม้ของคนรวยต่างพื้นที่ไป จะมีเหลือบ้างก็เป็นเพียงทุ่งรกร้าง และน้อยนิดเต็มที.
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น